Alimlər nüvə tullantıları ilə işləyən batareya hazırlayıb

Nüvə enerjisi, demək olar ki, sıfır istixana qazı emissiyasına görə qalıq yanacaqlara alternativ enerji mənbəyi kimi seçilir. Amma bu enerji növünün ən böyük problemlərindən biri radioaktiv tullantıların necə yönləndiriləcəyidir.

E-huquq.az xarici KİV-ə istinadən xəbər verir ki, ABŞ-da aparılan yeni bir araşdırma bu tullantıların utilizasiyası üçün maraqlı bir həll təklif edib. Bu, nüvə tullantıları ilə işləyən batareyalardır.

Ohayo Dövlət Universitetinin tədqiqatçıları nüvə tullantılarından yayılan qamma radiasiyasından istifadə edərək mikroçipləri gücləndirə bilən enerji istehsal etməyə nail olublar. Bu sistem hazırda yalnız kiçik sensorları qidalandırmaq qabiliyyətinə malik olsa da, alimlər onun gələcəkdə daha böyük miqyaslara köçürülə biləcəyini düşünürlər.

Tədqiqat qrupundan olan nüvə mühəndisi Raymond Cao, "biz tullantı kimi görünən bir şeyi faydalı bir mənbəyə çevirməyə çalışırıq", - deyə qeyd edib.

Hazırda dünyanın enerji ehtiyacının təxminən 10%-i nüvə enerjisi hesabına ödənilir. Alimlər nüvə tullantılarından səmərəli istifadə yolunu tapa bilsələr, bu enerji mənbəyi daha cəlbedici ola bilər.

Nüvə batareyaları uzun illərdir ki, radioaktiv parçalanmanı elektrik enerjisinə çevirən cihazlar kimi tədqiq edilir. Ancaq indiyə qədər bu texnologiya praktik istifadəyə nail olmayıb. Yeni hazırlanmış sistemdə enerji iki mərhələdə istehsal olunur:

Birincisi, xüsusi hazırlanmış sintilator kristalları qamma radiasiyasını işığa çevirir. Bu işıq daha sonra günəş panellərinə bənzər mexanizmlə elektrik enerjisinə çevrilir.

Hazırlanmış prototip batareyanın ölçüsü təxminən 4 kub santimetrdir. Tədqiqatçılar bu batareyanın iki fərqli radioaktiv mənbədən, sezium-137 və kobalt-60 istifadə edilərək sınaqdan keçirildiyini bildirib. Batareya müvafiq olaraq 288 nanovatt və 1,5 mikrovat güc istehsal edə bilib.

Bu cür nüvə batareyalarının birbaşa ictimaiyyətə təklif edilməsi planlaşdırılmır. Əvəzində o, nüvə tullantılarının istehsal olunduğu obyektlərin ətrafında istifadə oluna bilən az texniki xidmət tələb edən sensorlar və izləmə sistemləri üçün nəzərdə tutulub.

Tədqiqatçılar hazırlanmış batareyanın ətraf mühitə zərər verməyəcəyini və birbaşa təmasda belə təhlükəsiz olduğunu bildirirlər.

Enerji təchizatının uzunmüddətli perspektivdə nə qədər dayanıqlı olacağı hələ aydın deyil.

Araşdırma komandası hesab edir ki, bu texnologiya təkcə nüvə tullantıları obyektləri ilə məhdudlaşa bilməz. O, kosmos kimi qamma radiasiyasının sıx olduğu mühitlərdə də istifadə edilə bilər. Bununla belə, bu sistemin daha geniş miqyaslı tətbiqlərə uyğunlaşdırılması üçün müxtəlif təkmilləşdirmələrə ehtiyac olduğu bildirilir.

Tədqiqat zamanı kristalların və günəş hüceyrələrinin necə yerləşməsinin enerjiyə çevrilmə sürətlərinə təsir etdiyi aşkar edilib. Bu məlumat gələcəkdə daha səmərəli batareyalar istehsal etmək yolunda kritik bir addım kimi qiymətləndirilir.

Humay Eminqızı